گورخرهای آفریقایی، حیواناتی اجتماعی هستند که برخلاف نزدیک ترین خویشاوندان خود یعنی اسب ها و الاغ ها، هیچ گاه به معنای واقعی کلمه از سوی انسان ها رام یا اهلی نشدند.

گورخر آفریقایی شاید یکی از شناخته شده ترین حیوانات حتی برای مردم سرزمین ما باشد، در حالی که آنچه در ایران تحت عنوان گور، گوراسب یا گورخر شناخته شده و زیست می کند، عملا با گورخر آفریقایی تفاوتی از زمین تا آسمان دارد.

گور ایرانی با نام علمی (Equus / hemionus / onager) پستانداری از راسته فردسمان است که شباهت زیادی به الاغ دارد، اما از آن بزرگ تر است.

فردسمان که در ایران تنها یک خانواده به نام اسب و الاغ (Equidae) دارند، علفخوارانی بدون شاخ با معده ساده یک قسمتی هستند.

مدت هاست قلمرو گور ایرانی بشدت کاهش پیدا کرده و هم اکنون نیز این حیوان در رده در معرض خطر فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) جای دارد.

به طور کلی پنج زیرگونه از گور (Equus / hemionus) شناخته شده است که زیرگونه (onager) به طور مشخص در ایران زیست می کند و البته به کشور عربستان سعودی هم معرفی شده است.

رنگ پشت این حیوان زرد متمایل به نارنجی است و یال سیاهرنگی دارد، اما به طور مشخص بدون راه راه های گورخر آفریقایی است.

گورخرهای آفریقایی

گورخرهای آفریقایی در مجموع به سه گونه و چند زیرگونه تقسیم بندی می شوند، اما مشخصه همه آنها داشتن بدنی راه راه است. این گونه ها به ترتیب عبارتند از: گورخرهای آفریقایی دشتی با نام علمی (Equus / burchelli) که هفت زیرگونه دارند و جمعیت یکی از آنها به طور کامل منقرض شده است.

دوم گورخر آفریقایی گری وی با نام علمی (Equus / greyvi) که زیرگونه ای ندارد و سوم گورخر آفریقایی کوهستانی با نام علمی (Equus / zebra) که تنها دو زیرگونه دارد.

از بین این سه گونه، تنها گورخر آفریقایی گری وی ظاهری شبیه الاغ یا خر دارد، اما دوتای دیگر مشخصا به اسب ها شبیه تر هستند. لازم به ذکر است تهدیداتی همچون شکار گورخرها برای استفاده از پوستشان و تخریب زیستگاه بشدت جمعیت آنها را آسیب پذیر کرده است.

نوارهای راه راه ابهام برانگیز

نوارهای سیاه و سفیدی که روی بدن گورخرهای آفریقایی مشاهده می شود، تنها یکی از مشخصات بارز برای شناسایی آنها نیست. این نوارهای راه راه ها تا مدت ها چالشی بزرگ برای دانشمندان به حساب می آمد.

سابق بر این دانشمندان تصور می کردند گورخرها پوستی سفید دارند و نوارهای سیاه رنگ بعدا روی بدن آنها ظاهر می شود اما شواهد مستدل علم رویان شناسی که نحوه تکامل رویان و مراحل جنینی را پس از بارورسازی تخمک ها مورد مطالعه قرار می دهد، نشان داد پس زمینه اصلی گورخرهای آفریقایی سیاه است و نوارهای سفید بعدها به واسطه فاکتورهای خاصی در بدن آنها ظاهر می شود. اما آیا معمای این نوارهای راه راه که بیش از یک قرن ذهن اغلب دانشمندان بزرگ را به خود مشغول کرده بود، حل شده؟ پیش از پاسخ به این پرسش، بهتر است به پنج فرضیه مطرح شده در این رابطه پرداخته شود.

فرضیه ها در کفه ترازوی علم

چنانچه اشاره شد، در مجموع پنج فرضیه در مورد علت شکل گیری این نوارهای راه راه در بدن گورخرهای آفریقایی مطرح شده که به ترتیب عبارتند از: عاملی برای دفع حشرات، عاملی برای استتار در محیط، عاملی برای گیج کردن شکارچیان، عاملی برای کاهش درجه حرارت بدن و سرانجام عاملی برای برقراری روابط اجتماعی بین اعضای یک گروه یا خانواده.

در تحقیقی که بتازگی انجام شد، دانشمندان تمام این فرضیات را در یک مدل آماری پیشرفته مورد مطالعه قرار دادند، اما نتیجه بیشتر از قبل در مرز بین سیاهی و سفیدی گم شد.

تیم کارو یک بیولوژیست از دانشگاه کالیفرنیاست که در این تحقیق حضور داشت. این محقق در مصاحبه ای که اول آوریل ۲۰۱۴ (دوازدهم فروردین ۹۳) با یکی از سردبیرهای مجله نشنال جئوگرافی انجام داد، اعلام کرد در آزمایش ها، بارها تکرار شده و نتیجه به طور مشخص به یک عامل یعنی نقش موثر راه راه ها در دفع حشرات موذی اشاره دارد.

دانشمندان در این تحقیقات نه تنها از نمونه های زنده، بلکه از بافت های نگهداری شده در موزه ها و حتی نقشه های تاریخی استفاده کرده اند. اطلاعات از گونه های منقرض شده، مکان هایی که حشرات مضر و گزنده زیادی دارند، قلمرو شکارچیان از جمله شیرها و کفتارها، پراکنش گونه های درختی و دیگر فاکتورهای زیست محیطی از جمله عواملی بوده که در این تحقیقات چند ساله لحاظ شده است. نتایج این تحقیق چنانچه پیشتر اشاره شد، حاکی از آن است که قلمرو گونه های مختلف گورخرهای آفریقایی به طور مشخص با نواحی ای که احتمال حضور حشرات گزنده در آنها بیشتر است، کاملا همپوشانی دارد و این به آن معناست که نوارها در واقع عاملی برای دفع حشرات گزنده هستند.

گورخرهای از یاد رفته

کواگا با نام علمی (Equus / quagga) یکی از گورخرهای منقرض شده مشهور در جهان است. این پستاندار که سال ها از انقراض آن گذشته، شباهت بسیاری به اسب ها و گورخرهای آفریقایی امروزی داشت. رنگ بدن کواگا زرد متمایل به قهوه ای بود و نوارهای راه راه مشهور تنها در ناحیه سر، گردن و قسمت های جلویی بدنش دیده می شد.

این گونه، بومی مناطق بیابانی قاره آفریقا بود و مشخصا در دهه ۱۸۷۰ میلادی در طبیعت منقرض شد. آخرین کواگای اسیر سال ۱۸۸۳ میلادی و در باغ وحشی در اروپا جان داد. اما علت انقراض کواگاها چه بود؟

علت انقراض آنها تفاوت چندانی با عواملی که امروزه بسیاری از گونه های در معرض خطر را تهدید می کند، ندارد. کواگاها نیز درست همانند بسیاری از علفخواران وحشی از گونه های علفی تغذیه می کردند.

همین مساله آنها را در نظر بسیاری از ساکنان بومی و مهاجرنشینان، به رقیبی جدی برای احشام تبدیل کرد.

روایت ها حاکی از آن است که مستعمره نشینان برای مبارزه با کواگاها دست به خشونت های زیادی زدند تا جایی که سرانجام شکارهای بی رحمانه و برنامه ریزی شده، نسل این حیوان را به طور کامل از بین برد.

گورخر آفریقایی بورچلی با نام علمی (Equus / quagga / burchelii) یکی از زیرگونه های گورخر آفریقایی دشتی است که جمعیت آن در بخش های میانی قلمرو اصلی اش از بین رفته و تنها در بخش های شمال شرقی و شمال غربی دشت های آفریقا می توان نمونه های بسیار معدودی از آنها را یافت.

دانشمندان در سال ۱۹۱۰ میلادی به این جمع بندی رسیدند که هیچ جمعیتی از این گونه در طبیعت باقی نمانده است.

آخرین گورخر بورچلی نیز سال ۱۹۱۸ میلادی در باغ وحش برلین جان داد. یکی از مهم ترین دلایل انقراض این گونه هم شکارهای گسترده مستعمره نشینان ذکر شده است.

اما سال ۲۰۰۴ میلادی، دو دانشمند به نام های گرووز و بل پس از تحقیقات زیاد نشان دادند جمعیت هایی از این گونه، هنوز در نواحی ای همچون اتوشا و کوازولوناتال آفریقا وجود دارد.

انقراض؛ مسیر بی بازگشت

واقعیت تلخ هر انقراض این است که انقراض هر گونه جانوری یا گیاهی به معنای پایان حیات آن گونه روی کره زمین است. ثبت نادرست گورخر بورچلی به عنوان یک گونه منقرض شده، شاید تنها یک مورد نادر باشد که امروزه به دلیل تحقیقات و مطالعات پیشرفته، امکان تکرار آن تقریبا به صفر رسیده است.

درست است که بسیاری از دانشمندان علاقه مند به بازگرداندن مجدد برخی از گونه های منقرض شده به طبیعت هستند، اما واقعیت این است که چالش های علمی و مهم تر از همه اخلاقی زیادی بر سر راه این مساله وجود دارد.

تنها واقعیت غیرقابل انکار این است که هر یک از گونه های مختلف اعم از جانوری یا گیاهی، قطعا حلقه بسیار مهمی از حیات به حساب می آیند و فقدان هر یک از این زنجیره ها بی تردید بر حیات دیگر موجودات از جمله ما انسان ها نیز تاثیرگذار است. ضمیمه سیب

فرناز حیدری

کارشناس ارشد مهندسی محیط زیست

منابع: IUCN، National Geographic، RedOrbit و The complete Fauna of Iran

استفاده از اُزن اکنون در بخش های عظیمی از صنعت دارو در جهان متداول شده است و متخصصان جهانی نیز براین امر صحه گذارده اند؛ دکتر «ایلایت ولیز لورنزو» رئیس دپارتمان تکنولوژی های اُزن از مرکزتحقیقات علمی کشور کوبا، در نامه ای برتزریق اُزن در آب خام ورودی به سیستم به عنوان اکسیدانت قوی و ضدباکتری و در برج های خنک کن برای حذف جلبک و آلاینده ها، همچنین کاهنده اثرات سوء جانبی کلر به وسیله اُزن تاکید می کند. او همچنین تمیزکاری توام با استریل را به وسیله اُزن دردمای محیط، شست وشوی بطری قبل از پرکردن با آب اُزن دار و حتی شست وشوی لباس ها با آن به جای استریل کردن را تاکید می کند. اکنون صنعت دارو در کوبا قدم های موثری را برای استفاده از اُزن برداشته است.

دسترسی به آب تمیز یکی از مهم ترین فاکتورها در انتخاب و راه اندازی تجهیزات تولید محسوب می شود. بدون امکان دسترسی به آب تمیز؛ اغلب پروسه های تولیدی؛ تعویض خط و تمیزکاری تجهیزات غیرممکن است و در نهایت عملیات تولید به توقف می انجامند. داشتن مشخصه های آب آشامیدنی شهری اولین نمود آب مورد نیاز در پروسه های دارویی است.نگرانی صنعت دارو از اُزن؛ ممکن است از تاثیرگذاری آن در پروسه ها و عملیات تولیدی باشد. با حذف اُزن دیگر از آن به عنوان «مواد افزوده شده» در سیستم آب دارویی یاد نمی شود. اُزن معمولا با استفاده از مکانیزم تجزیه به وسیله اشعه UV از سیستم جدا می شود. [برای تجزیه و متلاشی ساختن اُزن از ستون های کربن اکتیو در مسیر آب نیز استفاده می شود.] اغلب سیستم های دارای اُزن مجهز به سیستم UV هستند و این موضوع موجب حذف احتمال تداخل اُزن در آب و یا پروسه می گردد. سیستم تولید اُزن با تخلیه الکتریکی آرام دارای تاریخچه به کارگیری در صنایع به ویژه نیمه هادی ها و همچنین از بین بردن سطوح بالایی از آلاینده ها در فاضلاب دارد.

اُزن در بهداشتی سازی آب

اُزن به عنوان ماده جایگزین در بهداشتی سازی به جای آب گرم، بخار و مواد شیمیایی مانند کلرین؛ کلراید وپراکسیدها مورد استفاده قرار می گیرد و یکی از اکسیدانت های تجاری قوی با توان سه هزار برابر کلرین است. اُزن با در نظر گرفتن حساسیت ارگانیزم های آب، غلظت، زمان تماس و دمای آب به صورت موثری باکتری، ویروس، مخمرها، قارچ ها و دیگر میکروب ها را در زمان تماس خود از بین می برد.سیستم های آب صنعت دارو شایع ترین محل برای رشد بیوفیلم می باشند. جداسازی و تمیزکاری بیوفیلم از سطوح خیس آب خالص مشکل است. مهم ترین دلیل آن مقاومت پوسته سخت بیوفیلم و وجود مواد مغذی درون آن است که موجب تغذیه میکروب و زنده ماندن آن می شود که به تدریج در سیستم آب خالص رشد و موجب آلودگی سیستم انتقال و مسیر آن می شود. حذف بیوفیلم از سیستم باید همزمان با نفوذ در پوسته و تخریب حیات میکروبی زیر آن باشد. تخریب جزئی پوسته موجب آزادسازی کلونی های میکروبی زیر آن و جریان یافتن آنها در سایت های دیگر وباقی ماندن آلودگی در سیستم می شود.

بهداشتی سازی پیوسته و متناوب از روش های ممانعت از تکثیر و رشد بیوفیلم می باشند، با این حال تخریب بیوفیلم دشوار بوده که ناشی از تنوع ترکیبی آن می باشد.بسیاری از صنایع از اکسیدانت های قوی مانند کلرین و پراکسیدها برای کاهش یا حذف بیوفیلم استفاده می کنند. اما با توجه به مقررات زیست محیطی در مورد آلودگی آب و هزینه های بالای برخی مواد شیمیایی تمایل به استفاده از آب اُزن دار برای حذف بیوفیلم و از بین بردن آلودگی های میکروبی افزایش یافته است.

طراحی سیستم های اُزن

اُزن در محل مصرف و در دمای آب محیط تولید می شود و امکان تولید آب خالص در این دما وجود دارد. سیستم های اُزن در تولید آب دارویی نیازمند تولید اُزن؛ تزریق و ترکیب آن با آب می باشند. اُزن مجددا تبدیل به اکسیژن می شود، بنابراین احتمال تاثیرپذیری مواد حساس به اکسیژن در اثر مدت زمان تماس یا میزان اُزن به وجود می آید. این تاثیرات باید در زمان ارزیابی سیستم از نظر امکان پذیری و ریسک های آن مورد لحاظ قرار گیرند. سیستم مونیتورینگ و پارامترهای ایمنی، دامنه جریان، فشار وکل مجموعه های مربوط با خلوص و تمیزی آب شامل pH و TOC باید در سیستم جایگزاری شده باشند.

ملاحظات امکان پذیری

در صنایع دارویی از اُزن می توان برای بهداشتی کردن، تمیزکاری تجهیزات یا به عنوان یک راه حل درشرایط خاص استفاده کرد. در حالی که اُزن دارای قابلیت استفاده بسیار است، در برخی موارد امکان به کارگیری آن در برخی صنایع مقدور نمی باشد. برای استفاده از اُزن پارامترهایی وجود دارند که باید درارزیابی ریسک مورد لحاظ قرار گیرند:

• حساسیت سیستم به اکسیژن

• مواد به کارگیری شده در ساخت سیستم

• ایمنی اپراتور و عدم آسیب به زیست محیط

با در نظر گرفتن حساسیت سیستم ؛ احتمال افزایش جزئی دی اکسید کربن و اکسیژن و نیترات در سیستم وجود دارد. مقادیر این مواد با لحاظ داشتن سطوح بسیارکم موجودات ارگانیک در آب ممکن است دارای اهمیت نباشند.

ملاحظات ایمنی اپراتور و محیط زیست و پروسه کار از موارد مهم در به کارگیری اُزن می باشند. اُزن با غلظت زیاد یا باحجم بالا سمی است. به منظور ایمنی در استفاده از اُزن از سنسورهای نشت اُزن در نزدیک محل های تولید آن استفاده می شود که با کمترین میزان نشتی ایجاد آلارم می کنند.

اُزن درحدود ۲۰ دقیقه می تواند در آب با دمای محیط باقی بماند و پس از آن به اکسیژن تبدیل می شود.

پتانسیل های اُزن

در صورت تولید قابل اطمینان اُزن در محل مصرف، می توان اُزن را ایمن و اقتصادی ترین روش دانست. اُزن نیازمند انتقال و هزینه های مرتبط با ذخیره سازی و حمل و نقل ماده اکسیدانت نیست.

اُزن در دمای محیط قابل حل در آب است که موجب سهولت به کارگیری آن می شود. ساختار مورد نیاز برای استریل «شیمیایی حرارتی» و رفع آلودگی های متعاقب آن قابل توجه هستند. استفاده از آب اُزن دار به صورت موثری منجر به کاهش سرمایه گذاری؛ عملیات و هزینه های تعمیرات در سیستم آبسازی می شود.

آب اُزن دار برخلاف دیگر پروسه بهداشتی سازی شیمیایی، هیچ گونه باقیمانده از خود به جا نمی گذارد و در دمای محیط به صورت طبیعی به شکل اکسیژن درمی آید، بنابراین بعد از عملیات پروسه نیاز به شست وشوی آن نیست. هرمدل صرفه جویی اُزن در سیستم های بهداشتی سازی براساس متدهای اساسی سیستم، مصرف آب و الکتریسیته سنجیده می شود.

هزینه های اساسی سیستم شامل هزینه های عملیات، مصرف انرژی، تجهیزات مورد نیاز، حرارت، بخار، خنک کاری و مصرف مواد شیمیایی و همچنین هزینه های انبارش، جابه جایی و مدیریت ضایعات می باشد. هزینه آب شامل هزینه های پروسه، تمیزکاری و بهداشتی سازی است.

با توسعه زیرساخت ها، هزینه سرمایه ای اُزن برای میزان تجهیزات مورد نیاز مانند مولد اُزن، نشانگرهای اُزن و سیستم های متلاشی سازی آن مورد محاسبه قرار می گیرد. تغییرات در میزان مصرف انرژی، مصرف آب خالص، هزینه های نگهداری وکاهش و افزایش هزینه های ناشی از تناوب زمانی بهره برداری از سیستم است. به علاوه اگر یک شرکت در تدارک بسط سیستم های موجود خود باشد، این امر با حذف هزینه های پروسه های غیرلازم مقدور می شود.

بازگشت سرمایه باتوجه به مصرف و نیاز در مدت زمان کوتاهی بازگشت می یابد. منافع اقتصادی بیشتری می تواند از طریق منابع شهری و اهداف مشارکتی و تجهیزات با کاهش مصرف آب به دست آید. در برخی کشورها مشارکت در مباحث مصارف سبز و ملاحظات زیست محیطی؛ کاهش مصرف انرژی و تفکرات اکولوژیک موجب بهره مندی های مستقیم و غیرمستقیم برخی تسهیلات؛ ضمن تضمین نیل به اهداف، موجب منافع مالی نیز شود.

اُزن یک تکنولوژی زیست پذیر و مهم در بهداشتی سازی آب و موثرترین تکنولوژی برای کاهش و ازبین بردن بیوفیلم محسوب می شود. با توجه به کاهش قیمت تمام شده و زمان عملیات با به کارگیری این تکنولوژی، رشد کاربرد آن در سیستم گندزدایی آب های تمیز درحال افزایش است.

کل هزینه های سیستم اُزن نه تنها شامل هزینه اولیه بلکه شامل هزینه های کاهش یافته یا کمترشده سرویس های سالانه، افزایش زمان دسترسی به ماشین آلات ازطریق کاهش زمان شست وشو و امکان کوتاه کردن یا حذف بسیاری از پروسه های بهداشتی سازی با افزایش کیفیت آب و قابلیت اطمینان در سیستم، افزایش تعداد بچ های تولیدی و مزایای جانبی همچون مشوق های سازمان های زیست محیطی نیز می توانند در برآورد هزینه و سود یک سیستم موثر باشند.

استفاده از اُزن در دمای محیط موجب کاهش پساب و الکتریسیته وانرژی مصرفی برای تامین آب داغ و کاهش مواد شیمیایی در بهداشتی سازی می شود. بدون افزودن مواد شیمیایی، اُزن می تواند موجب استفاده مجدد آب در تجهیزات و همچنین پشتیبان پروسه های احیای آب خروجی از سیستم باشد.

با لحاظ تاثیر اُزن روی بیوفیلم، استفاده از سیستم های اُزن انتخاب معتبر برای سیستم های آب،گسترش آنها، سایت های سبز و همچنین ارتقای سیستم های موجود آب داغ یا مواد شیمیایی می باشند. تکنولوژی اُزن اکنون در دسترس است و باید با مطالعات امکان سنجی در پروسه های آینده «آب» را با آن مرتبط ساخت.

ترجمه: مهندس توفیق وحیدی آذر

مدیرفنی داروسازی شهید قاضی

منبع: Pharmaceutical Manufacturing

برخلاف تصور اکثر افراد، هیچ کدام از اعضای راسته خفاش ها (Chiroptera) از نظر طبقه بندی علمی در رده پرندگان جای نمی گیرند، بلکه در واقع آنها متعلق به رده پستانداران (Mammalia) هستند. خفاش ها تنها پستاندارانی هستند که توانایی پرواز دارند.

این جانداران برای آن که بتوانند وزن بدن خود را هنگام پرواز تحمل کنند، از استراتژی هایی کم و بیش مشابه پرندگان بهره می گیرند، اما پرواز آنها از بسیاری جهات با پرواز پرندگان فرق دارد. به عنوان مثال پرندگان تخم می گذارند و هیچ گاه با یک جنین در حال رشد پرواز نمی کنند در حالی که خفاش های جفت دار این کار را نیز انجام می دهند. این مساله خود یکی از علت هایی است که باعث می شود تعداد دوقلو میان خفاش ها بسیار کم باشد. داشتن بیشتر از یک یا دو نوزاد به طور قطع می تواند اوضاع را هنگام پرواز برای مادر وخیم کند. اما چون شرایط طبیعی ازدیاد جمعیت را ایجاب می کند، یک خفاش ماده با طول عمر نزدیک ۲۰ سال باید زحمت چند دفعه بارداری را تحمل کند.

نکته مهم دیگر درخصوص نحوه پرواز خفاش ها، وضع شناور آنها در پرواز است. همین مساله باعث می شود قدرت مانوردهی، قابلیت شکار طعمه هنگام پرواز و مهم تر از همه، توانایی تغییر سرعت و جهت برای خفاش ها بیشتر از پرندگان مهیا باشد.

باورهای نادرست

راسته خفاش ها از جهات بسیاری قابل توجه است. به عنوان مثال آنها بیشترین تعداد گونه ها را بعد از جوندگان دارند یا این که حتی توانایی سازگاری آنها با محیط به حدی زیاد است که باعث شده دامنه پراکنش آنها در جهان بسیار گسترده باشد. از بین ۴۰ گونه خفاشی که در ایران ثبت شده، تنها یک مورد میوه خوار است و بقیه به طور مشخص از حشرات تغذیه می کنند. برخلاف باور عموم، خفاش ها نه شوم هستند و نه ضرری برای انسان ها دارند. نحوه تغذیه گونه های مختلف در ایران بخوبی روایتگر تاثیر مثبت آنها در اکوسیستم های مختلف حتی مناطق شهری است. خفاش ها یکی از بهترین الگوهای دفع بیولوژیک آفات، حشرات مضر و بیماری ها به حساب می آیند.

بزرگ ترین خفاش ایران

خانواده خفاش های میوه خوار، بزرگ ترین خفاش های ایران هستند. خفاش های میوه خوار را می توان از چشمان بزرگ، پوزه های شبیه به سگ و گوش های بیضی شکل تشخیص داد. خانواده میوه خوارها از نظر ظاهری شباهتی با دیگر خفاش های ایرانی ندارد. خفاش های میوه خوار اغلب در غارها منزل می کنند اما گاهی اوقات نیز در شکاف درختان دیده شده اند. پرواز آنها اغلب محکم و مستقیم است. خفاش میوه خوار مصری که یکی از اعضای همین خانواده است را می توان در نواحی ساحلی جنوبی کشور مشاهده کرد. آنها معمولاً از عناب، خرما و دیگر میوه ها از جمله انجیر، توت سفید، زردآلو و حتی گرده ها تغذیه می کنند.

انتقال بیماری

سندرم تنفسی خاورمیانه که به اختصار به آن EMC/۲۰۱۲ می گویند، یک بیماری ویروسی است که نخستین بار در سال ۲۰۱۲ (۱۳۹۱) گزارش شد و امروزه نیز خبرهای زیادی از آن شنیده می شود. بتاکروناویروس ها یک جنس از زیرگروه کروناویروس های مشهور هستند. این ویروس جدید حتی این روزها نیز در کشورهایی نظیر عربستان سعودی، مالزی، قطر، امارات عربی متحده، تونس، فیلیپین و اردن زمینه ساز خبرهای بدی شده است. سندرم تنفسی خاورمیانه مشخصا با سارس تفاوت دارد، حتی علائم ابتلا به آن نیز از بسیاری جهات با سرماخوردگی های مشابه کروناویروس ها فرق دارد. علائم آن در موارد حاد بیشتر شبیه سینه پهلو و البته همراه با نارسایی های کلیوی است.

سازمان بهداشت جهانی فوریه سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲)، احتمال انتقال این بیماری از یک انسان به انسان دیگر را بسیار کم تخمین زد. شواهد زیادی نشان می دهد شترها احتمالا میزبان حدواسط و عامل انتقال این بیماری خطرناک از خفاش ها به انسان ها هستند. جدای از این مورد، بیماری های خطرناک دیگری نیز به خفاش ها نسبت داده شده است. شاید هاری یکی از مشهورترین آنها باشد. خفاش ها نیز همچون سگ ها، روباه ها، راکون ها و راسوها گاهی به هاری مبتلا می شوند. هاری نوعی بیماری ویروسی کشنده است و هر گونه گازگرفتگی یا خراشیدگی توسط حیوان آلوده می تواند به مرگ انسان منجر شود. مراجعه به پزشک و تزریق واکسن های هاری در صورت بروز چنین اتفاقی اکیدا توصیه می شود.

هیستوپلاسموزیس نیز نوعی بیماری است که آن را به خفاش ها نسبت می دهند. عامل این بیماری نوعی قارچ است که در خاک رشد می کند و معمولا به دلیل ضعف سیستم ایمنی، بیشتر در میان افراد مبتلا به ایدز شایع است. با این حال خاک آلوده، مدفوع و ادرار خفاش ها و پرندگان ناقل این بیماری نیز می تواند برای انسان ها مشکل ساز شود. غیر از این دو مورد بیماری های دیگری هم به خفاش ها نسبت داده شده، اما در مجموع احتمال انتقال عفونت اغلب کم است. متخصصان بر این باورند که جدای از نقش مثبت و غیرقابل انکار خفاش ها در اکوسیستم ها، بهتر است انسان ها از تماس با آنها دوری کنند. یادآوری می شود این توصیه به هیچ وجه به معنای مقابله یا احتمالا پیش گرفتن هرگونه برخورد خصمانه با خفاش ها نیست زیرا این کار نه تنها پسندیده نیست بلکه حتی می تواند خطرناک باشد. خفاش ها موجودات بسیار آرام و بی آزاری هستند و گونه های مشاهده شده در ایران نیز نمی توانند برای انسان ها ضرری داشته باشند، اما طبیعی است که هر نوع برخورد خصمانه و نسنجیده می تواند برای حیوان نوعی زنگ خطر تلقی شود. حتی انسان ها نیز در صورت رویارویی با خطر از خود واکنش نشان می دهند. لذا طبیعی است برخوردهای خصمانه در مقابل حیوانات نیز به نشان دادن عکس العمل غیرمعمول از جانب آنها منجر خواهد شد.

آیا خفاش ها خون آشام هستند؟

تنها سه گونه از خفاش ها از خون تغذیه می کنند و البته هیچ کدام از این گونه ها نیز در ایران وجود ندارند. خفاش معمولی خون آشام با نام علمی (Desmodus/ rotundus) ، خفاش خون آشام با پاهای مودار و با نام علمی (Diphylla/ ecaudata) و خفاش خون آشام بال سفید با نام علمی (Diaemus/youngi)تنها گونه هایی در جهان هستند که عادات غذایی آنها شامل بافت های خونی می شود. این سیستم تغذیه که می توان مشابه آن را در برخی کرم های انگلی روده و اغلب زالوها نیز پیدا کرد، از نظر علمی به نام Haematophagy خوانده می شود. هر سه این خفاش ها بومی آمریکا هستند و قلمرو آنها از مکزیک تا برزیل، شیلی و آرژانتین کشیده شده است. یکی از عادات خفاش های خون آشام این است که روزها می خوابند و شب ها برای شکار به پرواز در می آیند. کلونی های آنها اغلب شامل صد خفاش و گاهی بیشتر است، اما در برخی موارد نادر کلونی های هزارتایی و حتی بیشتر هم گزارش شده است. شکار مناسب این نوع خفاش ها، اسب ها و احشام در حال استراحت شبانه هستند. در برخی گزارش ها آمده که خفاش های خون آشام می توانند حتی تا ۳۰ دقیقه هم از خون شکارشان تغذیه کنند.

گونه های در معرض خطر

با این که خفاش ها یک راسته از پستانداران با گونه های متنوع و متفاوت هستند، اما برخی از آنها نیز در معرض خطر انقراض قرار دارند. از میان گونه های در معرض خطر مشخصا می توان به خفاش دماغ خوکی کیتی با نام علمی (Craseonycteris/thonglongyai) و خفاش ریوکو با نام علمی (Pteropus/dasymallus) اشاره کرد. خفاش دماغ خوکی کیتی، کوچک ترین خفاش جهان و زیستگاهش جنگل های کشور تایلند است. این خفاش حتی از انگشتان یک انسان بالغ هم کوچک تر و احتمالا کوچک ترین پستاندار جهان است. جالب است بدانید، قلب این حیوان حتی از سر یک سنجاق سر هم کوچک تر است و از حشرات کوچک تغذیه می کند. از دهه ۱۹۵۰ میلادی (۱۳۲۹ تا ۱۳۳۹) که جنگل های استوایی تایلند برای ساخت مزارع کشاورزی تخریب شد، جمعیت این گونه نیز کاهش پیدا کرد. خفاش ریوکو یا روباه پرنده نیز یک گونه از خفاش های میوه خوار است که در جزایر تایوان زندگی می کند و جمعیتش بشدت در معرض خطر قرار دارد. پیشتر تصور می شد جمعیت این گونه کاملا منقرض شده اما تحقیقات نشان داده تعداد معدودی از آنها همچنان در برخی جزایر تایوان زندگی می کنند. این خفاش با استفاده از حس بینایی و بویایی خود، حتی می تواند میوه ها و گل ها را هنگام شب نیز ردیابی کند. با توجه به کاهش قابل توجه جمعیت این گونه، پژوهشگران توصیه می کنند بهتر است هرچه سریع تر طرح هایی برای حفاظت از آنها ارائه شود.

فرناز حیدری

منابع: animals.nationalgeographic.com / cdc.gov

access.health.qld.gov.au

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که چرا گاهی پیش بینی های سازمان هواشناسی درست از آب درنمی آید در حالی که در بسیاری از سایت های اینترنتی که به طور اختصاصی به پیش بینی آب و هوا در ساعت ها و روزهای آینده می پردازد، پیش بینی ها به واقعیت نزدیک تر است.

کارشناسان سازمان هواشناسی در پاسخ به اعتراض های مردم درباره خطای احتمالی که ممکن است در پیش بینی وضع آب و هوا وجود داشته باشد، می گویند: پیش بینی کاری علمی است و همین طور آشکارسازی این که پیش بینی درست یا غلط بوده است نیز یک کار علمی است. یعنی به این صورت نیست که به آسمان نگاه کنیم و بگوییم پیش بینی غلط بوده است. فرض کنید هوای امروز تهران نیمه ابری پیش بینی شده باشد.

در استان تهران تغییرات آب و هوا با توجه به شرایط اقلیمی متفاوت خواهد بود. اگر مناطق مختلف از شمال و مرکز و جنوب شهر تهران را در نظر بگیرید شرایط آب و هوا در این مناطق ممکن است متفاوت باشد. در گزارشی که برای پیش بینی آب و هوا ارائه می شود باید با استفاده از یک جمله همه این تغییرات را بیان کنیم.

قرار نیست برای پیش بینی آب و هوا یک کتابچه ارائه کنیم و در آن به همه تغییراتی که در مناطق مختلف شهر تهران روی می دهد، اشاره کنیم. ما در پیش بینی ها از یک جمله کوتاه استفاده می کنیم و در آن با استفاده از واژه ای کوتاه مانند نیمه ابری گاهی با بارش باران پیش بینی را اعلام می کنیم.

در حقیقت در این جمله تغییرات منطقه ای به طور خلاصه آورده می شود و ممکن است در تجریش شاهد بارش رگبار باشیم. در مرکز تهران هوا نیمه ابری باشد و در مناطق جنوبی هیچ ابری در آسمان دیده نشود. تغییرات بسیار زیاد است. آنها در این مقیاس در سطح ایستگاه صحت سنجی می کنند. علاوه بر آنچه با توجه به کمبود زمان از طریق رسانه های جمعی در رادیو و تلویزیون به عنوان اخبار هواشناسی اعلام می شود، در وب سایت سازمان هواشناسی هم پیش بینی همه شهرها به تفکیک اعلام می شود.

کارشناسان سازمان هواشناسی در توضیح عوامل تاثیرگذار بر صحت پیش بینی ها این طور توضیح می دهند که با توجه به عواملی مانند توپوگرافی ها این پیش بینی ها بسیار پیچیده است و در مناطق کوهستانی، دشت و کویر تابع متغیرهای متعددی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

تاثیر این متغیرها در بلندمدت خود را نشان می دهد؛ برای مثال متوسط بارش سالانه در ایستگاه مهرآباد تهران ۲۳۰ میلی متر است و در ارتفاعات متوسط بارش ها به ۴۵۰ میلی متر می رسد در حالی که در مناطق جنوبی تهران این بارش ها کمتر از صد میلی متر بوده است؛ بنابراین همان طور که می بینید این تغییرات در سطح شهر بزرگی مانند تهران بسیار زیاد است و حتی بارش که یک فرآیند بسیار پیچیده است می تواند در اقلیم های مختلف متفاوت باشد.

اما یک پرسش بزرگ همچنان بی پاسخ می ماند که چگونه یک سازمان هواشناسی در آن سوی سیاره زمین با دریافت اطلاعات از ایستگاه های هواشناسی کشورمان می تواند این قدر دقیق آب و هوای اینجا را پیش بینی و روی تلفن همراه ما اخطار دهد؟ کاری که سازمان هواشناسی خودمان از انجام آن عاجز است و هزار بهانه علمی و کمبود امکانات هم برای این عجز در آستین دارد. آیا آنها جادوگری بلدند؟

به نظر شما آزاردهنده ترین صدا چیست؟ از صدای گریه بچه گرفته تا کشیدن ناخن روی تخته سیاه، صداهایی در زندگی روزمره ما وجود دارد که به قول معروف روی اعصاب آدم راه می روند.

محققان فهرستی از ۴۷ صدای آزاردهنده تهیه کردند و با همکاری تعدادی داوطلب، اثر نامطلوب این صداها بر مغز را با استفاده از اسکن مغزی بررسی کرده و در انتها به ده صدایی که بیش از همه عذاب آور بود، رسیدند. تمام این صداها فرکانسی بین ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ هرتز دارند.

۱ـ استفراغ: شنیدن صدای استفراغ حال آدم را ناخودآگاه بد می کند. صدای استفراغ، بسیار تهوع آور است زیرا ذهن، آن را بسرعت تداعی می کند. تخلیه مواد از درون بدن به بدترین شکل ممکن، بسیار نفرت انگیز و منزجرکننده است. درواقع در مطالعه اینترنتی دیگر که ۳۸۳۰۰۰ نفر در آن شرکت کرده بودند داوطلبان بین شنیدن ۳۴ صدای ناخوشایند، استفراغ را از همه بدتر می دانستند. جالب این که ویژگی های صوتی استفراغ نفرت انگیز نیست. صدای آن اصلا تیز و دلخراش نیست بلکه با احساسی در ارتباط است که موارد منزجرکننده را به یاد فرد می آورد. پستانداران این احساس را بخوبی می شناسند و برای آنها این مهارت ضروری است زیرا به این وسیله از خوراکی های مسموم دوری می کنند.

۲ـ انعکاس صدای میکروفن: وقتی صدای بلند انعکاس میکروفن را می شنوید آیا فقط موهای پشت گردن تان سیخ می شود یا می خواهید انگشت تان را به درون گوش هایتان فرو کنید؟ از تمام صداهای تیزی که در آزمایشگاه تولید شده است، این صدا از همه بلندتر و تیزتر است و وقتی از سوی محققان دانشگاه سالفورد آزمایش شد از نظر وحشتناکی رتبه دوم را به خود اختصاص داد.

۳ـ کشیدن ناخن روی تخته سیاه: این صدای سایش با صداهای تیز مرتبط است. اما تنها صدای تیزی آن نیست که عذاب دهنده است بلکه بسیار خشن نیز هست. بازسازی صدای کشیدن ناخن روی تخته سیاه به وسیله ضبط بسیار مشکل است زیرا بسیاری از بررسی های آزمایشگاهی تولید این صدا به وسیله دستگاه های صوتی را کمتر از صدای سایش ناخن روی تخته سیاه آزاردهنده می دانند. اما این صدا به نظر خیلی ها بدترین صدایی است که می توانند بشنوند.

۴ـ صدای کشیدن کارد روی یک بطری: در بررسی انجام شده و بررسی های محققان در مدرسه پزشکی نیوکاسل، صدای خراشیدن شیشه بطری به وسیله کارد بسیار آزاردهنده تر از کشیدن ناخن روی تخته سیاه است. دیگر صداهایی از این دست که عذاب دهنده هستند ترمز قطار روی ریل راه آهن، جیغ ترمز خودرو و کشیدن یک چنگک فلزی روی تخته سنگ است.

۵ ـ جیغ زن ها: صدای جیغ یک زن حتی از صدای گریه بچه ها هم ناراحت کننده تر است. به طور تکاملی این صدا در قبایل انسانی هشداری مبنی بر وجود خطر بوده است و بیشتر مواقع یا برای جلب کمک از آن استفاده می شود یا عقب راندن موجود مخاطره آمیز. از طرفی هنگام بررسی ها برخی از داوطلبان با شنیدن صدای جیغ یک زن لبخند می زدند زیرا آنها به یاد فیلم های ترسناک می افتادند. این موضوع دلیل محکمی بر این است که ارتباط های فرهنگی می تواند اثرات هشداردهنده یک جیغ تیز و آزاردهنده را براحتی از میان بردارد.

۶ ـ صدای گریه بچه: موضوع تکامل ما را به برخی صداهای ویژه چون صدای گریه یک بچه حساس کرده است . طیف صوتی گریه کودک ترکیبی از فرکانس های ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ دور در ثانیه است. این فرکانس ها بسیار تیز شنیده می شوند و ویژگی صوتی ناخوشایندی دارند. دلیل تکاملی حساس تر بودن به صداهای تیز و خشن این است که ما به صدای جیغ و دلخراش انسان ها و گریه کودکان واکنش نشان داده و دست به کار کمک شویم و جلوی مشکلات احتمالی را بگیریم.

۷ ـ ووووزلا: ووووزلا (vuvuzela) یا لپاتاتا (lepatata) نام شیپوری است که در استادیوم های فوتبال استفاده می شود و حدود یک متر طول دارد. وووزلا صدای بلند و یکنواختی ایجاد می کند که شبیه صدای فیل و بسیار جنجال برانگیز است و می تواند به شنوایی بازیکنان و مربیان آسیب برساند. این شیپور در فاصله یک متری از گوش می تواند بیش از ۱۱۶ دسی بل صدا تولید کند. بنابراین می تواند به شنوایی انسان صدمه بزند. طراحی این شیپور مانند شاخ گوزن آفریقایی است. فیفا در سال ۲۰۰۹ با این بوق مشکل داشت و استفاده از آن را ممنوع اعلام کرد اما در رقابت های جام جهانی ۲۰۱۰ با این فکر که این شیپور نمادی از فرهنگ و سنت مردم آفریقاست دوباره آزاد شد. درهرحال کسانی که از طریق تلویزیون مشغول تماشای فوتبال هستند می توانند وقتی صدای این شیپور درآمد دکمه قطع صدا را فشار دهند و بازیکنان در زمین بازی هم از زبان اشاره استفاده کنند.

۸ ـ رعد: دلیل اصلی این که کودکان از صدای رعد می ترسند این است که ناگهان بسیار بلند شنیده می شود. صدای ترقه ها و شلیک گلوله ها نیز به همان اندازه بلند و ترسناک است. هر صدایی که بسیار بلند باشد می تواند آزاردهنده نیز باشد. حلزون گوش، اندام حسی شنوایی گوش میانی به وسیله صداهای بلند صدمه می بیند. زمانی که دامنه امواج صوتی در حلزون گوش به آستانه تحمل نزدیک می شود، موجب گوش درد می شود.

۹ ـ پارس سگ شرور: پارس سگ تقریبا همه ویژگی ها را در خود دارد. می تواند بلند و شگفت آور باشد و در ارتباط با خطر و تهدید است. ارتباط های ذهنی مردم به صدای پارس سگ به آنها حس بدی می دهد زیرا ذهن شان، آنها را به سمت خاطرات بد و ناخوشایند می کشاند. در حقیقت خود صدای پارس سگ به دلیل کیفیت خشن و دلخراش آن نیز آزاردهنده است. صداهای خشن بیشتر مواقع دلخراش حس می شود. صوت شناسان دلخراش بودن یک صدا را بر مبنای سرعت نوسان آن ـ ۲۰ تا ۲۰۰ بار در ثانیه ـ می سنجند و یک صدا باید به اندازه کافی نوسان داشته باشد تا شنیده شود و فقط به مقدار بلندی آن مربوط نمی شود.

۱۰ـ دستگاه های صوتی در شب: یکی از بیشترین شکایت های دریافت شده صدای بلند دستگاه پخش موسیقی یا تلویزیونی است که به وسیله همسایه ها در شب پخش می شود. برای کسانی که در مهمانی ها شرکت کرده اند شنیدن صدای موسیقی لذت بخش است اما برای دیگران غیرقابل تحمل می شود. زمینه و میزان کنترلی که مردم می توانند روی موضوعی داشته باشند، مقدار واکنش احساسی شان به آن مورد را تعیین می کند و صدای موسیقی که از دور شنیده می شود و دیگران نمی توانند روی آن تسلطی داشته باشند، آنها را حساس می کند. این صدا حتی اگر ملایم باشد بازهم عذاب آور است و دقیقا به همین دلیل است که کسی نمی تواند صدای چک چک شیرآب را تحمل کند.

BBC-Knowledge

مترجم: میترا بهاری

بویان اسلات؛ یک جوان هلندی نوزده ساله بتازگی سیستمی فوق العاده ساده و ابتدایی را ابداع کرده که از طریق آن شاید بتوان دریاها را از بلای زباله های پلاستیکی نجات داد.

این روش ساده مبتنی بر استفاده از یک قیف بسیار بزرگ است که ظاهرا می تواند در ظرف ده سال آینده حداقل نیمی از زباله های پلاستیکی اقیانوس آرام را که از نظر وزنی معادل ۷۰ میلیون کیلوگرم است، از محیط آبی خارج کند. پروژه برای شروع موفق نیازمند دو میلیون دلار سرمایه است. بویان اسلات می گوید که در واقع ایده اصلی چنین طرحی را مدیون سفری است که حدود سه سال پیش به یونان انجام داد. او در حین غواصی متوجه شد زباله های پلاستیکی موجود در آب دریا واقعا به یک فاجعه تبدیل شده اند. پس از آن بود که تصمیم گرفت این مساله را از دید یک پروژه درسی نگاه کند و برای حل آن چاره ای بیندیشد.

گرداب زباله در اقیانوس ها

مدت هاست دانشمندان درباره حضور گسترده و مهارنشدنی پلاستیک در دریاها و اقیانوس ها هشدار می دهند. شاید یکی از تاسف بارترین آثار این فاجعه را بتوان در اقیانوس آرام جستجو کرد. هم اکنون در بخش مرکزی شمال اقیانوس آرام در حدفاصل ۱۳۵ تا ۱۵۵ درجه غربی و ۳۵ تا ۴۲ درجه شمالی، منطقه ای وجود دارد که از آن تحت عنوان «گرداب زباله اقیانوس آرام» یاد می شود. این گرداب عظیم نخستین بار توسط دریانوردی به نام چارلز مور کشف شد. وی و خدمه کشتی اش که در یک مسابقه قایقرانی شرکت کرده بودند، ناگهان متوجه شدند حجم عظیمی از زباله نه تنها کشتی آنها را احاطه کرده بلکه حتی به آنها اجازه عبور نیز نمی دهد. این وصله ناجور حاصل انباشت میلیون ها تن زباله ای است که طی سال ها به دریاها و اقیانوس ها ریخته شده است. از نظر موقعیت جغرافیایی، هاوایی و ایالت کالیفرنیای آمریکا نزدیک ترین زیستگاه های انسانی به این گرداب محسوب می شوند.

چگونگی تشکیل گرداب های زباله

فرضیات متعددی درباره نحوه شکل گیری گرداب های زباله در اقصی نقاط جهان وجود دارد. اما به طور مشخص در مورد گرداب اقیانوس آرام می توان این طور عنوان کرد که یک جریان اقیانوسی چرخنده در این منطقه وجود دارد. دانشمندان الگوهای چرخش باد و نیروهای حاصل از چرخش زمین به دورخود را عامل موثری در شکل گیری جریان های چرخشی می دانند. تحقیقات نشان داده که جریان و سرعت آب در بخش میانی این گرداب، فوق العاده آهسته و کند است و زباله هایی که وارد این جریان می شوند، نخست تا مدتی به دور دیگران گشته سپس رفته رفته به سمت مرکز جذب شده و در آنجا از حرکت باز می ایستند. یک نمونه تاسف آور دیگر از این گرداب ها را می توان در شمال اقیانوس آتلانتیک پیدا کرد.

چرا گرداب های زباله از بین نمی روند؟

زباله هایی که در این گرداب های اقیانوسی به دام می افتند، اغلب به واسطه جریان های چرخشی امکان گریز پیدا نمی کنند. از طرفی آزمایش ها نشان می دهد که میزان فراوانی از این زباله ها را پلاستیک و دیگر ترکیبات غیرقابل تجزیه بیولوژیک تشکیل می دهند. پلاستیک یک ترکیب شیمیایی است که هیچ گاه آن طور که باید از طبیعت حذف نمی شود. زباله های پلاستیکی تنها در طول زمان به تکه های کوچک تر اما همچنان غیرقابل تجزیه تبدیل می شوند. از نظر علمی به پلاستیک های موجود در این گرداب ها، میکروپلاستیک گفته می شود. اگر تصور می کنید در این مناطق شبه جزایری از پلاستیک تشکیل شده تاحدودی حق دارید، اما واقعیت این است که بخش اعظم میکروپلاستیک ها با چشم غیرمسلح دیده نمی شوند حتی تصاویر ماهواره ای نیز نمی تواند این فاجعه را آن طور که باید به تصویر بکشد. بسیاری از اقیانوس شناسان و هواشناسان معتقدند این فجایع بزرگ تا سال ها می تواند در همین وضع باقی بماند.

ابعاد فاجعه

آزمایش ها نشان داده که دامنه ترکیبات شیمیایی زباله های دریایی بسیار گسترده است. بطری های شیشه ای و پلاستیکی، انواع پلاستیک، قوطی های آلومینیومی کنسروها و حتی زباله های بیمارستانی بخش اعظم این زباله ها را تشکیل می دهد. جالب است که فقط در یک کیلومترمربع از گرداب اقیانوس آرام بیشتر از ۷۵۰ هزار تکه پلاستیک پیدا شده است. ابعاد دقیق چنین گرداب هایی هنوز به طور دقیق مشخص نیست اما برآوردهای احتمالی در مورد گرداب اقیانوس آرام حاکی از ارقامی معادل ۷۰۰ هزار تا ۱۵ میلیون کیلومترمربع است. شاید عمق فاجعه زمانی بهتر مشخص شود که بدانید وسعت این گرداب که بخش اعظم آن نیز همچون کوه های یخی در زیرآب پنهان است، معادل کل مساحت آمریکای شمالی است.

تاثیر بر حیات آبزیان

حیواناتی نظیر لاک پشت های دریایی موسوم به لاگرهِد با نام علمی Caretta از این پدیده غیرطبیعی بویژه در اقیانوس آرام آسیب فراوانی دیده اند. آنها اغلب تکه های پلاستیک را با غذای مطلوبشان ستاره های دریایی اشتباه می گیرند. تغییر شکل لاک و انسداد مجاری تنفسی از جمله موارد شایع گزارش شده است. پستانداران دریایی و پرندگان نیز دیگر قربانیان این گرداب های هولناک هستند. تصاویر آلباتروس های به دام افتاده در میان حلقه های پلاستیک، نهنگ ها و دلفین هایی که معده شان از این مواد انباشته شده، ماهیانی که دسته دسته در این گرداب ها به دام افتاده اند و... فقط بخش ملموس این مساله است، در حالی که آسیب جدی در واقع بر پلانکتون ها و جلبک های دریایی که پایه اصلی زنجیره غذایی دریایی است، وارد می شود و اینجاست که امنیت غذایی انسان ها نیز به طور جدی در معرض مخاطره قرار خواهد گرفت.

راه حل نوجوان هلندی

بویان اسلات نوزده ساله زمانی که دامنه مطالعات خود را گسترش داد، تصمیم گرفت راه حلی اساسی پیدا کند. وی موسسه غیردولتی موسوم به پاکسازی اقیانوس ها را تاسیس کرد. این موسسه یک سازمان غیردولتی است که در فوریه ۲۰۱۳ راه اندازی شده و روز به روز نیز بر تعداد طرفداران و داوطلبان همکاری با آن افزوده می شود. اسلات جوان از این موسسه برای بسط دامنه تحقیقات علمی خود و برقراری ارتباط با پاره ای از متخصصان بین المللی استفاده می کند. وی یادآور می شود در روش های سنتی پاکسازی اقیانوس ها اغلب بر استفاده از قایق هایی با تورهای بزرگ تاکید شده اما واقعیت این است که پلاستیک براحتی جابه جا می شود و بخش اعظم آن در تورهای پاکسازی گیر نمی کند. اسلات افزود: «تفاوت دیدگاه اولیه من با روش های سنتی در این بود که از ابتدا نقش اساسی جریان های اقیانوسی و بویژه باد را نیز مدنظر قرار دادم.» روش بویان اسلات به طور مشخص بر استفاده از گوی ها یا راهنماهای شناور مواج تاکید دارد.

این گوی ها به صورت عادی برای نشان دادن راه یا موانع در دریاها کارایی دارند اما اسلات گفته که می توان تورهای متصل به این گوی ها را همانند یک دایره بزرگ شکل داد که قطر بخش فوقانی آن زیاد باشد و هرچه به بخش های انتهایی و نزدیک بستر دریا نزدیک می شود، از قطر آن کاسته شود. کل این طرح به نوعی تمثیلی از یک قیف بسیار بزرگ است که سر آن در روی آب و ته آن در بستر دریا قرار می گیرد. از نظر متخصصان یک مساله اساسی این است که روش های پیشنهادی آسیبی به بستر دریا وارد نسازند. مکانیسم قیف نیز به این صورت است که ضایعات را به دام انداخته و آنها را به بخش مرکزی می برد، اما در عین حال جابه جایی و تحرکات جانداران آبزی را در بخش های زیرین و نزدیک بستر به هیچ وجه محدود نمی کند. اسلات می گوید: « این ایده یک سال تمام، یک فرضیه ساده بود اما الان یک تیم صد نفری از ۱۷ شرکت و موسسه تحقیقاتی مختلف روی آن کار می کنند. اکثر متخصصان باور دارند که این ایده عملی است، اما هنوز جای کار دارد.» تیم تحقیقاتی امیدوار است با این روش حداقل بتواند اقیانوس ها را از نیمی از زباله های پلاستیکی نجات دهد. این کوچک ترین گامی است که می توان برای نجات و پاکسازی اقیانوس ها برداشت، چرا که در واقع این انسان بوده که چنین بلایی را بر سر دریا و اقیانوس ها آورده و نفس آنها را تا این حد تنگ کرده است.

مترجم: فرناز حیدری

منبع: infor mador

انرژی های فسیلی تجدید ناپذیر، در حال تمام شدن هست و هزینه استخراجان ها و معضلات زیست محیطی روز افزونشان، مشکلاتی را برای دارنده گانف صادر کنندگان و مصرف کنندگان این نوع انرژی های آلاینده، ایجاد کرده است. بسیاری از کشورهای جهان، به سمت سوخت های پاک رفته اند که علاوه بر آثار زیست محیطی کم، تجدید پذیر و ارزان هستند. یکی از این روش ها، استفاده آر انرژی خورشیدی برای گرمایش و سرمایش و حتی استفاده از گیاهان، در تولید انرژی هست.تولید سوخت پاک از گیاهان، یکی از مهم ترین موضوعات در توسعه پایدار و انرژی های تجدید پذیر هست که کشورهای شمال اروپاف توجه ویژه ای به ان دارند. ایرلند، در غربی ترین نقطه اروپا، به دلیل دشت های وسیع و آب و هوای مستعد برای کشاورزی، در زمینه تولید سوخت های پاک، فعالیت های زیادی انجام داده است. اخیراً، پروژه تولید انرژی از محصول میسکانتوس در دوبلین، به عنوان روشی برای تولید انرژی پاک، در دستور کار قرار گرفته است. یورونیوز گزارش داد، زمینی بایر، بی بنیه، غیر قابل کشت در نزدیکی سواحل رودخانه بارو در ایرلند می تواند راهگشای یک انقلاب دیگر در زمینه انرژی برای دانشمندان در پروژه تحقیق اروپایی باشد.

جان فینان، پژوهشگر محصولات در این مورد می گوید: «محصول میسکانتوس می تواند انتخاب خوبی به عنوان یک محصول انرژی زا باشد زیرا نه تنها به عنوان یک زیست توده، بازده بالایی دارد بلکه دارای ساز و کاری است که بر اساس آن در شیوه استفاده اش از آب و مواد مغذی بسیار مقتصد است. در نتیجه حجم بالایی از محصولات زیست توده ای یا انرژی را با مصرف مقدار کمی از انرژی تولید می کند.»

محصولاتی همچون میسکانتوس در زمین های حاشیه ای بسیار خوب رشد می کنند. در عمل آن ها به قدری خوب رشد می کنند که رشد و تولید آن ها حتی از محصولات مشابه در زمین های خوب کشاورزی هم بیشتر و بالاتر است. میسکانتوس، علف های بومی مناطق نیمه استوایی هستند که در مناطق اروپایی با آب و هوای مرطوب، با مشکل رو برو می شود. دانشمندان فعالیت فتوسنتز میسکانتوس را مشاهده کردند تا شرایط محیط ایده آل برای رشد زیست توده را ارزیابی کنند. با این حال اصل میسکانتوس بیشتر به آسیا و آفریقا بر می گردد و کشت آن در اروپا با چندین چالش آب و هوایی روبرو است.

البته ایرلند، برای حل این معضل، راه حل هایی پیدا کرده است. دکتر مانفرد کلاس، زیست شناس مولکولی گیاهان و فیزیولوژیست می گوید: «شرایط سرد در دوران بهار و پائیز بویژه در قسمت های شمالی اروپا می تواند فرایند فتوسنتز را محدود کند. به همین دلیل ما تلاش می کنیم تا نمونه های ژنتیکی مشابه بیابیم که می توانند فتوسنتز بهتری را در این شرایط انجام دهند.» نیتروژن مایع نیز بخشی از این جستجو برای یافتن کارآمدترین انرژی علفی است. دانشمندان از نیتروژن مایع برای مطالعه رازهای ژنتیکی انواع مختلف علف ها و برای تشخیص علف هایی که با هوای نامتعادل، سیلاب ها و خشکسالی سازگارتر هستند، استفاده می کنند.

تیبو میشل، فن شناس زیستی می گوید: «ما گیاهان را آسیاب می کنیم. سپس با استفاده کلروفرم دست به استخراج دیان ای می زنیم. در نتیجه از یک طرف ما همهٔ بافت و پروتئین گیاه را خواهیم داشت و از طرف دیگر دیان ای مولکولی آن را خوهیم داشت. سپس ما با استفاده از این مولکول ها می توانیم کدهای دیان ای را که حروف کوچک تشکیل دهنده دیان ای هستند، مطالعه کنیم. این امر اجازه می دهد که ما گیاهانی را که برایمان جالب هستند، انتخاب کنیم.» به گفته دانشمندان هدف نهایی، تهیه الگوهای محصولی روشنی است که به کشاورزان اروپایی کمک می کند تا این علف ها را به شیوه ای قابل رقابت به بازار انرژی، بویژه بازار سیستم های گرم کننده، ارائه کنند. سوزان بارِت، دانشمند گیاهان و هماهنگ کننده پروژه گراس مارجینز می گوید: «ما برای کشاورزی کاربردی و شیوه های کشت علف های زیست توده ای بهینه سازی کردیم. ما همچنین روشی را برای خشک کردن این علف های زیست توده ای به شیوه ای مؤثر ایجاد کردیم، امری که خود مشکلی بزرگ در خط تولید بود.»

در حالی که انتظار برای تبدیل این علف ها به یک راه حل واقعی تولید انرژی ادامه دارد داشمندان همچنین به ارزش افزوده ای که معتقدند به دست آورده اند، اشاره می کنند. این گونه از علف های هرز حجم زیادی از دی اکسید کربن را در راستای مقابله با تغییرات آب و هوایی جذب می کنند. مایکل جونز، استاد فیزیولوژی گیاهان در کالج ترینیتی دوبلین می گوید: «یکی از اتفاقاتی که در هنگام رشد این گیاهان می افتد این است که آن ها ذخیره ای از کربن بر روی زمین می سازند. این شیوه ای برای جداسازی کربنی است که از فضا می آید.»

برای کسب اطلاعات تکمیلی درباره این پروزه در ایرلند، به نشانی http://grassmargins.com مراجعه نمایید. از طریق این پرتال، می توانید با کارشناسانی که در این گزارش به ان ها اشاره شد در ارتباط بوده و اطلاعات تکمیلی کسب کنید.

تولید انرژی از علف هرز، سابقه ای در کشورهای مختلف جهان دارد. زیست توده یا بیومس (Biomass) یک منبع تجدید پذیر انرژی است که از مواد زیستی به دست می آید. مواد زیستی شامل موجودات زنده یا بقایای آن ها است. نمونه این مواد، چوب، زباله و الکل هستند. زیست توده معمولاً شامل بقایای گیاهی است که برای تولید الکتریسیته یا گرما به کار می رود. برای مثال بقایای درختان جنگلی، مواد هرس شده از گیاهان و خرده های چوب می توانند به عنوان زیست توده به کار گرفته شوند. زیست توده به مواد گیاهی یا حیوانی که برای تولید الیاف و مواد شیمیایی به کار می روند نیز اطلاق می گردد.

زیست توده شامل زباله های زیستی قابل سوزاندن هم می شود، اما شامل مواد زیستی مانند سوخت فسیلی که طی فرایندهای زمین شناسی تغییر شکل یافته اند، مانند زغال سنگ یا نفت نمی شود. اگرچه سوخت های فسیلی ریشه در زیست توده های موجود در زمان بسیار قدیم دارند، به دلیل اینکه کربن موجود در آن ها از چرخه زیستی طبیعت خارج شده است و سوزاندن آن ها تعادل دی اکسید کربن موجود در جو را به هم می زند، عنوان زیست توده به آن ها اطلاق نمی گردد.

در واقع بیومس منبع عمده تولید انرژی در تاریخ تمدن بشر بوده است. هیزم شناخته شده ترین و متداول ترین نوع سوخت بیومس است. در هندوستان و کشورهای دیگر و برخی روستاهای ایران از فضولات گاو برای تولید سوخت و حرارت استفاده می شود. ) همچنین بقایای گیاهی (علف هرز) در شمال ایران در بعضی از مناطق روستایی «استان مازندران» به عنوان سوخت استفاده می شود.

در کشورهای شمال اروپا از جمله اسکاتلند پیت که نوعی مواد گیاهی فشرده است فراوان است و برای سوخت حرارتی و آشپزی مورد استفاده قرار می گیرد. در حال حاضر هنوز بیش از ۱ میلیارد نفر از مردم جهان چوب را به عنوان منبع عمده سوخت برای تولید گرما و آشپزی مصرف می کنند. منابع عمده سوخت بیومس عبارت اند از محصولات جنگلی محصولات کشاورزی و ضایعات قابل سوختن شهری.استحصال انرژی از منابع زیستی، ارزان ترین راهکار بین روش های مذکور بوده و به کمترین سرمایه اولیه نیاز داشته و هزینه نگهداری آن تقریباً صفر است. منابع زیست توده شامل پوشش های گیاهی، باقی مانده محصولات کشاورزی، مدفوع حیواناتی چون گاو، زباله های آشپزخانه و گیاهان آبزی می باشند که همگی آن ها به وفور در طبیعت یافت شده و در تمام طول سال نیز در دسترس اند. ساخت دستگاهی برای کشت زیست توده نیز با حدود ۲۰۰ دلار هزینه میسر است.

در یک سال بارانی، علف های هرز در همه جا رشد می کنند؛ در کنار جاده ها، داخل مزارع، باغ ها و... برخی افراد علاقه ای به این علف ها ندارند و آن ها را کنده و دور می اندازند، برخی کشاورزان نیز از سمومی برای از بین بردن این علف ها استفاده می کنند. در این شرایط شما می توانید علف های دور ریخته شده را جمع آوری کرده و مراحل گرفتن سوخت و انرژی از آن ها را شروع کنید.

سؤال ابتدایی این است که به چه روشی می توان از علف هرز انرژی تولید کرد؟ پاسخ، روش کشت بی هوازی علف ها هست که باعث می شود آن ها تجزیه شده و گاز متان متصاعد شود. متان گازی بی رنگ و بدون بو است که قابل اشتعال در طبیعت است. نتیجتاً می توان از آن جهت روشنایی، پخت و پز، گرمایش، سوخت وسایل نقلیه و راه اندازی ژنراتورهای مولد الکتریسیته بهره برد.

فرآیند زیست گاز (تولید گاز از محصولات حیوانی و گیاهی موجود در محیط زیست) شامل سه مرحله است: هیدرولیز، پیدایش اسید (تخمیر) و پیدایش متان. انواع مختلفی از باکتری ها در این مراحل دخیل بوده و باعث می شوند علف تبدیل به انرژی شود.

علاوه بر علف های هرز، قارچ ها نیز می توانند تولید انرژی کنند. یک قارچ مخمر جدید باقیمانده گیاهان را به اتانول تبدیل می کند و بدین ترتیب روند جستجوی سوخت های زیستی نسل دوم را پیش می برد. بشر دلایل خوبی برای درک دقیق عملکرد این مخمر دارد. این به اصطلاح مخمر نان که نام علمی آن ها ساکارومایسس سرویسیا است، هنگام پخت نان خدمات ارزشمندی انجام می دهد. علاوه بر غذا، این قارچ منحصر به فرد در آینده نزدیک جهت برآورده ساختن یک نیاز اساسی سوم و مدرن مورد استفاده قرار خواهد گرفت: «راندن خودرو». الکل اتانول که توسط این قارچ تولید می شود، یک جایگزین دوستدار محیط زیست برای بنزین است. گروهی از محققان آمریکایی این تک سلولی را به میکروارگانیسمی مجهز کرده اند که به طور بسیار کارایی این سوخت را از کاه و دیگر بازمانده های گیاهی تولید می کند.

بدین ترتیب گام بزرگی در جهت پیشرفت روند جستجوی سوخت های زیستی نسل دوم برداشته می شود. این امر می تواند منتقدانی را که در حال حاضر با سوخت زیستی موجود کنونی مخالف هستند، آرام کند. زیرا سوخت کنونی که اغلب از ذرت، گندم یا دیگر غلات خوراکی تولید می شود، باعث افزایش قیمت مواد غذایی می شود. به علاوه انرژی حاصل از گیاهان به هیچ وجه بی تأثیر بر آب و هوا نیست.